Jan Szczepanik. Geniusz, wynalazca, konstruktor. Wystawa w Piwnicy PodCieniami

Wystawa „Jan Szczepanik. Geniusz, wynalazca, konstruktor” prezentuje postać Jana Szczepanika oraz jego dokonania w dziedzinie technik i wynalazczości. Została zorganizowana w związku z przypadającą w 2022 roku 150. rocznicą urodzin wybitnego wynalazcy związanego z Podkarpaciem. Otwarcie wystawy odbędzie się w poniedziałek 4 kwietnia o godz. 11.00. Liczba miejsc na wernisażu jest ograniczona, dlatego w tym dniu Piwnica PodCieniami będzie czynna do godz. 18.00 aby każdy chętny mógł zwiedzić wystawę bezpłatnie. Ekspozycja będzie dostępna do 2 czerwca. Cena biletów w pakiecie z katalogiem wystawy to 14 zł (bilet cały) oraz 11 zł (bilet ulgowy). Dzień wernisażu – 4 kwietnia zwiedzanie bezpłatne.

ZOBACZ KATALOG WYSTAWY

Ramy czasowe ekspozycji obejmują lata życia Szczepanika (1872-1926) – ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia okresu krośnieńskiego w jego biografii. Celem wystawy jest przybliżenie zapomnianej osoby Jana Szczepanika nie tylko jako geniusza, który z pewnością wyprzedził rzeczywistość swojej epoki, ale również jako człowieka obdarzonego szczególnymi cechami charakteru kształtującymi jego relacje z rodziną, przyjaciółmi czy z ojczyzną.

Ekspozycja składa się z trzech części. Dominantą pierwszej – jest oś czasu porządkująca fakty z życia i okoliczności powstawania wynalazków. Została ona zilustrowana oryginałami i skanami dokumentów archiwalnych. Oprócz portretów Szczepanika znajdują się tu m.in.: fotografie rodzinne, korespondencja Jana kierowana z różnych części Europy do wujostwa Gradowiczów z Krosna a także oryginalne patenty wybranych wynalazków. Oś czasu pełni funkcję wprowadzenia. Jej zadaniem jest wyposażenie widza w informacje niezbędne do odbioru wystawy. W założeniach element ten stanowi bazę do prowadzenia działań edukacyjnych. Druga część wystawy – najbardziej rozbudowana pod względem muzealnym – jest prezentacją oryginalnych tkanin wykonanych wg wynalezionego przez Szczepanika systemu automatycznego tkania gobelinów. Centralnym eksponatem tej części jest imponujący rozmiarem gobelin z 1898 roku zatytułowany Apoteoza pięćdziesięciolecia panowania cesarza Franciszka Józefa I, pochodzący ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Prezentowana jest tu również kolekcja popularnych na początku XX w. w Europie tkanych mechanicznie miniatur – małych obrazów, tzw. „szczepaników”. Tkaniny pochodzą ze zbiorów: Muzeum Rzemiosła w Krośnie, Muzeum Okręgowego w Tarnowie, z Fundacji im. Jana Szczepanika oraz ze zbiorów prywatnych Barbary i Mieczysława Czosnyków. Trzecia część wystawy koncentruje się na wynalazkach Jana Szczepanika, prezentując modele trzech z nich: telektroskop – urządzenie do transmitowania na odległość za pomocą elektryczności ruchomego obrazu wraz z dźwiękiem, kamera filmowa oraz kamizelka kuloodporna. Dwa pierwsze zostały wykonane na podstawie patentów Szczepanika w Zakładzie Automatyki i Robotyki Karpackiej Państwowej Uczelni w Krośnie. Tkanina kuloodporna i uszyty z niej model kamizelki kuloodpornej powstały w Instytucie Włókiennictwa w Łodzi należącym do Sieci Badawczej ŁUKASIEWICZ. Zespół naukowców i doświadczonych praktyków włókiennictwa bazował na amerykańskich patentach Kazimierza Żeglenia – prekursora kamizelki kuloodpornej oraz na teorii tkania dywanów wypukłych. Analizie zostały poddane również wiadomości historyczne i opracowania naukowe dotyczące współpracy pomiędzy Żegleniem i Szczepanikiem, której wynikiem było zaprojektowanie przez Jana innowacyjnego mechanicznego krosna. Urządzenie zostało wykonane na zamówienie Szczepanika w Akwizgranie przez Niclasa Reisera. Mimo że do tej pory historycy nie zdołali dotrzeć do informacji, na czym polegał wynalazek Szczepanika, to jednak Zespołowi z Łodzi nie tylko udało się odtworzyć wielce prawdopodobny model tkaniny kuloodpornej. Potwierdzono również prawidłowość koncepcji Żeglenia, na której opierał się Szczepanik tworząc swoją mechaniczną, tkacką innowację.

Uzupełnieniem do artefaktów prezentowanych w ostatniej części wystawy są, zrealizowane przez Trznadel Media, trzy filmy edukacyjne – odtwarzające okoliczności powstania oraz zasady działania eksponowanych modeli wynalazków. Komentarz merytoryczny do ekspozycji został zawarty w przewodniku opracowanym na potrzeby zwiedzania.

Wystawa jest częścią Ogólnopolskich Obchodów Jubileuszowych w Tarnowie i Krośnie 150-lecia urodzin Jana Szczepanika, nad którymi patronat honorowy sprawują Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Minister Edukacji i Nauki. Ekspozycja została objęta patronatami honorowymi Prezydenta Miasta Krosna i Marszałka Województwa Podkarpackiego. Kuratorem wystawy jest Łukasz Stachurski.

 

Wystawa „Jan Szczepanik. Geniusz, wynalazca, konstruktor” czynna będzie od poniedziałku 4 kwietnia 2022 r. do 2 czerwca 2022 r. Bilety dostępne na miejscu: w Piwnicy PodCieniami. W sobotę 9 kwietnia w godzinach: 10.00, 10.30, 11.00, 11.30, 16.00, 16.30, 17.00, 17.30, w cenie biletu na wystawę można będzie skorzystać z oprowadzania kuratorskiego.