Wystawa „Jan Szczepanik. Geniusz, wynalazca, konstruktor” prezentuje postać Jana Szczepanika oraz jego dokonania w dziedzinie techniki i wynalazczości. Została przygotowana przez Muzeum Rzemiosła w Krośnie będzie czynna od 1 maja 2023 roku w piwnicy przedprożnej na krośnieńskim Rynku (wejście przy kamienicy Rynek 15) i będzie czynna od 1 maja 2023 roku.


Wystawa prezentuje postać Jana Szczepanika oraz jego dokonania w dziedzinie techniki i wynalazczości. Została zorganizowana w związku z przypadającą w 2022 roku 150. rocznicą urodzin wybitnego wynalazcy związanego z Podkarpaciem. Ramy czasowe ekspozycji obejmują lata życia Szczepanika (1872-1926) – ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia okresu krośnieńskiego w jego biografii. Celem wystawy jest przybliżenie zapomnianej osoby Jana Szczepanika nie tylko jako geniusza, który z pewnością wyprzedził rzeczywistość swojej epoki ale również jako człowieka obdarzonego szczególnymi cechami charakteru kształtującymi jego relacje z rodziną, przyjaciółmi czy z ojczyzną.

widok sklepienia piwnicy z wystawą poświęconą szczepanikowi
Wystawa składa się z dwóch części. Dominantą pierwszej – jest oś czasu porządkująca fakty z życia Jana Szczepanika i okoliczności powstawania jego wynalazków. Oś czasu, pełniąca funkcję wprowadzenia, została zilustrowana portretami, fotografiami rodzinnymi, korespondencją kierowaną z różnych części Europy do rodziny z Krosna a także patentami wybranych wynalazków. Zadaniem osi czasu jest wyposażenie widza w informacje niezbędne do odbioru wystawy, a element ten stanowi bazę do prowadzenia działań edukacyjnych. Tej części wystawy towarzyszy prezentacją oryginałów oraz kopii tkanin wykonanych wg wynalezionego przez Szczepanika systemu automatycznego tkania gobelinów. Prezentowana jest tu również kolekcja popularnych na początku XX w. w Europie tkanych mechanicznie miniatur – małych obrazów, tzw. „szczepaników”. Tkaniny oryginalne pochodzą ze zbiorów Muzeum Rzemiosła w Krośnie.

widok sklepienia piwnicy z wystawą poświęconą szczepanikowi

Druga część wystawy koncentruje się na wynalazkach Jana Szczepanika, prezentując wybrane modele: fotosculptor, telektroskop, kamerę filmową oraz kamizelkę kuloodporną. Dwa pierwsze modele zostały wykonane na podstawie patentów Szczepanika przez Piotra Cieślika – popularyzatora postaci Jana Szczepanika. Model obudowy kamery filmowej wykonany został przez Muzeum Rzemiosła w Krośnie, na podstawie prac badawczych Zakładu Automatyki i Robotyki Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Krośnie. Natomiast tkanina kuloodporna i uszyty z niej model kamizelki kuloodpornej powstały w Instytucie Włókiennictwa w Łodzi należącym do Sieci Badawczej ŁUKASIEWICZ. Zespół naukowców i doświadczonych praktyków włókiennictwa bazował w tym przypadku na amerykańskich patentach Kazimierza Żeglenia – prekursora kamizelki kuloodpornej oraz na teorii tkania dywanów wypukłych. Analizie zostały poddane również wiadomości historyczne i opracowania naukowe dotyczące współpracy pomiędzy Żegleniem a Szczepanikiem, w wyniku której Jan zaprojektował mechaniczne krosno tkackie do produkcji tkaniny kuloodpornej, które na jego zamówienie wykonał w Akwizgranie Nicolas Reiser. I chociaż historia nie zdradziła do tej pory, na czym polegał ten wynalazek Szczepanika, to jednak Zespołowi z Łodzi nie tylko udało się odtworzyć wielce prawdopodobny model tkaniny kuloodpornej, ale również potwierdzić prawidłowość koncepcji Żeglenia, na której opierał się Szczepanik tworząc swoją mechaniczną tkacką innowację. Uzupełnieniem do artefaktów prezentowanych w tej części wystawy są zrealizowane przez Trznadel Media trzy filmy edukacyjne – odtwarzające okoliczności powstania oraz zasady działania wybranych wynalazków.

Bilety dostępne są na miejscu:
Bilet normalny: 10,00 zł
Bilet ulgowy: 7,00 zł
Bilet rodzinny (2os. dorosłe + 3 do 5 dzieci) – 35,00 zł

widok sklepienia piwnicy z wystawą poświęconą szczepanikowi

widok na wejście do piwnicy przedprożnej